,,Het gaat niet om bang zijn. Het gaat om rekening houden mét. Digitalisering heeft allerlei economische sectoren al op z’n kop gezet. Kijk naar winkels, de telefonie, media en de bankensector. Neem de retail. Naast de winkels in de straat zijn online-winkels opgekomen. Wat opvalt is dat dit vaak nieuwe bedrijven zijn, zoals Asos, Bol.com, Amazon en Coolblue, terwijl het veel bestaande bedrijven niet gelukt is de stap naar het web te zetten. Denk aan V&D. Dat gebeurt in de havens ook.”

,,Ik kan me voorstellen dat er een soort Booking.com of Trivago komt voor ligplaatsen in de haven. Kijk naar de hotelwereld. De meeste overnachtingen worden verkocht door internetplatforms en veel hotels zijn daarvan afhankelijk geworden. Zo’n partij komt dan tussen ons, het Havenbedrijf, en de schepen.”

,,Ik denk het wel. Je geeft je lot uit handen aan zo’n partij. Zo’n bedrijf vaart z’n eigen koers en dat hoeft niet per se in het belang van de Rotterdamse haven te zijn.”

Voordat Smits aan de slag ging bij het Havenbedrijf Rotterdam werkte hij bij KPN. Van dichtbij maakte hij mee hoe de mobiele telefoon opkwam, daarna de smartphone z’n intrede deed en hoe het telecombedrijf een deel van de nieuwe markt die daardoor ontstond misliep. Hoe zou de geschiedenis eruit hebben gezien als het KPN was geweest die Whatsapp had geïntroduceerd, in plaats van dat het bleef geloven in sms? Hij leerde er hoe belangrijk het is om bovenop dit soort vernieuwingen te zitten. ,,Stel bijvoorbeeld dat we bij KPN op tijd een videokanaal hadden opgezet waarop mensen films en series kunnen downloaden. Het had gekund, de plannen waren er. Dan had het bedrijf nu de markt die Netflix heeft.”

Met die bagage ging hij aan de slag bij het Havenbedrijf Rotterdam, de beheerder van de grootste haven van Europa. Een haven die zich graag profileert als de modernste haven van de wereld, maar tegelijkertijd ook een plek waar de fax nog altijd in zwang is. Onder Smits is een speciale afdeling opgezet bij het Havenbedrijf met zo’n 35 whizzkids die dag in dag uit programma’s (‘digitale, logistieke oplossingen’) aan het bedenken zijn. Zij bouwden Pronto, een computerprogramma dat de tientallen telefoontjes, mails en ook faxen naar de kapitein en bedrijven en instanties die nodig zijn om een schip afgemeerd te krijgen, overbodig maakt. ,,Het levert 20 procent tijdswinst op. Het scheelt wachten, brandstof, CO2-uitstoot en liggeld.”

Smits werkte in 2011 bij KPN net onder de top van het telecomconcern. Het Havenbedrijf plukte hem er weg, omdat hij zowel goed is met financiën en kennis van innovatie heeft. De boekhouding moet, volgens eigen zeggen, ‘een Zwitsers klokje zijn. ,,Terwijl het bij innovatie gaat om fouten maken en daarvan leren. Tegenover de gelukte projecten, als Pronto, staan ook mislukkingen. Van de 20 dingen die we proberen, zullen er 15 mislukken.”

,,Een track and trace-systeem voor zeevracht. Bedrijven zitten al jaren te wachten op zo’n programma, dat voor postpakketten allang gemeengoed is. Het lukte niet en toen de kosten voor het maken al waren opgelopen tot een miljoen euro, moesten we besluiten de stekker uit het project te trekken. Wat er misging? Het koppelen van de systemen van alle partijen in de logistieke keten, zodat ze data konden uitwisselen, lukte niet. Een pijnlijke beslissing, maar het werk is niet voor niets geweest. Het programma is niet in de prullenbak verdwenen, maar in de koelkast gezet. We hebben er van geleerd.”

,,Dat kan.”

,,Ja. Zij hebben duizenden it’ers in dienst en wij een techteam van 35 mensen. Maar nu laten we het ons niet overkomen. We zitten niet af te wachten, we doen mee. We houden de deur ook niet dicht voor techreuzen, maar omdat we op hetzelfde speelveld zitten kunnen we zeggen ‘jullie zijn welkom om te komen praten’.”

Is het daadwerkelijk mogelijk dat webwinkelbedrijven als Amazon uit Amerika of Alibaba uit Hongkong de Rotterdamse haven kunnen overnemen?

,,Amazon heeft al een rederijvergunning. Als zij denken iets beter te kunnen dan wij, dan sluit ik niet uit dat zij zullen proberen dat ook zelf te doen. Misschien niet de hele haven, maar wel onderdelen.”

,,Het is geen eenvoudig besluit. De Rotterdamse haven is voor mij als een snoepwinkel voor een kind. Wat hier gebeurt, is bepalend voor de West-Europese economie. Alleen zit ik hier nu acht jaar en ik heb nog nooit zolang dezelfde functie gehad. Ik werk elke dag met plezier, maar het is tijd voor iets anders. Toen ik begon stond het woord digitalisering één keer in het jaarverslag van het Havenbedrijf en nu 52 keer. Er gebeuren mooie dingen op dat gebied en toch voelt het als een logisch moment om afscheid te nemen. Misschien is het goed als iemand anders met deze taken aan de slag gaat.”